آیت الله محمود محمدی‌ عراقی با اشاره شیوه زندگی در گذشته و مقایسه آن با شرایط امروز، اظهار کرد: در گذشته در خانواده‌های سنتی و غالباً پدر سالار، سرنوشت فرزندان به ویژه دختران از جمله تعلیم و تربیت آنها حتی تا مرحله ازدواج و تشکیل زندگی خانوادگی تحت مدیریت و بلکه سلطه خانواده قرار داشت و فرزندان خانواده در امر تحصیل، تفریح و حتی انتخاب همسر غالباً می‌بایست مطیع اولیاء خود باشند.

محمدی عراقی افزود: در جوامع مدرن برعکس به دلایل مختلف از اختیار و اراده ی خانواده در امور فرزندان بتدریج کاسته شده به طوریکه از واژه «فرزند سالاری» در توصیف رابطه ی والدین با فرزندان استفاده می‌شود، بخصوص در جامعه های لیبرال بر اساس فردگرایی افراطی نه تنها رابطه فرزندان با خانواده بلکه رابطه زوجین با یکدیگر از هم گسیخته شده و نقش خانواده در تعلیم و تربیت فرزندان نیز به حداقل رسیده است.

عضو شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان همچنین بیان کرد: در این جوامع غالباً بحکم قانون نقش نهادهای عمومی و دولتی در امور خانواده و فرزندان بجای رسیده که حتی در صورت دخالت پدر و مادر در امور زندگی و روابط اجتماعی و امور شخصی فرزندان نوجوان مانند انتخاب دوست و روابط اخلاقی و جنسی، رفت و آمدوحضور در اماکن مختلف و... فرزندان دانش آموز در دبیرستان می‌توانند به مدرسه وحتی به پلیس از پدر و مادر خود شکایت کنند. در صورت شکایت معمولا از کودکان و نوجوانان حمایت می‌کنند و عملا همانند بانوان به جدایی از خانواده و به زندگی مستقل و آزاد از قید و بند خانواده تشویق می شوند و اگر شاغل و دارای درآمد نباشند دولت برای تهیه مسکن و هزینه زندگی به آنها کمک می کند که بتوانند تنها و جدا از خانواده زندگی کنند.

وی با تاکید بر اینکه این سیاست در بسیاری مواقع موجب فروپاشی خانواده‌ها بخاطر اختلافات کوچک و همچنین جدایی زود هنگام فرزندان از پدر ومادر و زندگی دور از خانواده و بدون سرپرست یا تحت سرپرستی عمومی و دولتی می‌شود، ادامه داد: طبعا در صورت بودن این نوجوانان و حتی جوانان در معرض آسیب‌های گوناگون نظیر اعتیاد، انحرافات اخلاقی وجنسی وانواع ناهنجاری‌ها و بزهکاری‌ها قرار می‌گیرند بررسی وضعیت شرایط خانوادگی و تربیتی اکثریت مجرمان و محبوسان در زندان‌های کشوری مانند آمریکا گویا ترین شاهد بر این مدعا است.

توازن و تعادل در اسلام

عضو شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان در ادامه، با نقد شرایط امروز و دیروز تربیت در خانواده‌ها، ابراز کرد: همانطور که در جوامع سنتی افراط و استبداد والدین در امور فرزندان موجب سلب آزادی فرزندان در انتخاب راه، حتی در گزینش شریک زندگی خود می‌شد؛ امروزه بر عکس در غالب جوامع مدرن بر اثر خود مختاری افراطی فرزندان در دوران جوانی و حتی نوجوانی و گسستن و سستی در روابط آنها با والدین و خانواده و بستگان، آسیب‌های فراوان اجتماعی و فرهنگی و انحرافات اخلاقی و بی‌بند باری بسیار در این جوامع به وجود آمده که نظام اجتماعی را تهدید می‌کند و موجب نگرانی شدید آنها شده است.

محمودی عراقی با تاکید بر اینکه در آموزه‌های دینی و بطور مشخص نظام خانواده در ادیان الهی به ویژه دین اسلام هر دو روش مردود است، گفت: براساس راهبردها و رهنمودهای مشخص حق و حقوق و وظایف معقول، منطقی و متعارفی برای والدین و فرزندان مقرر شده که باید رعایت کنند.

وی افزود: در اسلام مسئولیت والدین در برابر فرزندان بسیار سنگین است و در متون دینی از بدو تولد و حتی قبل از تولد وظایفی به صورت ایجابی یا سلبی و همچنین استحبابی برای والدین بخصوص مادران در دوران بارداری و کودکی فرزند پیش بینی شده که شروع آن در این مقاله نمی‌گنجد.

عضو شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان با بیان اینکه توازن و تعادل در روابط خانوادگی بویژه والدین با فرزندان و تقسیم عمر کودک و نوجوان به سه دوره در روایات تربیتی مورد تاکید قرار گرفته است، ادامه داد: برای هر دوره از دوره‌های کودکی و نوجوانی مختصات ویژه ای با توجه به نیازها و خصوصیات کودک یا نوجوان و جوان ارائه گردیده، بطوریکه کودک و نوجوان در دوره اول مطیع و پیرو بی قید و شرط پدر و مادر و در دوره دوم امیر و فرمانده نسبت به پدر و مادر و در دوره سوم عمر فرزند بعنوان وزیر و مشاور برای پدر و مادر محسوب می شود.

محمودی عراقی همچنین گفت: این توازن در نظام تعلیم و تربیت اسلامی از باب تشبیه و تقریب به ذهن مانند قوانین و مقررات اقتصاد که در آموزه‌ای دینی نه مشابه اقتصاد و سرمایه داری است و نه سوسیالیستی و کمونیستی، نفی افراط تفریط مثلا در اسلام مالکیت خصوصی محترم شمرده شده، لکن با تحریم برخی از فعالیت‌های اقتصادی مانند ربا، احتکار و انحصار از تراکم ثروت و شکاف های طبقاتی بین فقیر و غنی جلوگیری شده است.

اهداف و راهبردهای مهّم سند تحول بنیادین آموزش پرورش در ایران

عضو شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان با اشاره به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در ایران، ابراز کرد: باتوجه به اهمیت استقلال فرهنگی، این سند در طی 15 نشست در سال 1389 و 1390 در شورای عالی انقلاب فرهنگی متشکل از جمعی از فرهیختگان کشور حدود 40 نفر پس از مشورت با نخبگان و فعّالان حوزه تعلیم وتربیت با حضور روسای قوای سه گانه و وزرای آموزش وپرورش وآموزش عالی به تصویب رسید.

وی افزود: این سند مشتمل بر یک مقدمه وهشت فصل است، مهمترین این فصول فصل پنجم وششم است که بترتیب اهداف کلان تعلیم و تربیت و راهبردهای کلان ( استراتژی) نظام آموزش و پرورش را ارائه کرده است.

محمدی عراقی با توضیح درباره هدف تعلیم و تربیت در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران، بیان کرد: پرورش انسان با ایمان، مسئولیت پذیر در برابر خدا، در برابر خود ودیگری و در برابر طبیعت، حقیقت جو، خرد ورز عدالت خواه و صلح جو، ظلم ستیز، جهاد گر، شجاع، ایثارگر و وطن دوست، مهرورز، جمع گرا و جهان اندیش، امیدوار و بااراده، آینده نگر، منتظر و تلاشگر برای تحقق عدالت جهانی، خودباور و دارای عزت نفس و اعتماد به خویش، امانتدار، دانا و توانا، پاکدامن، انتخاب گر و آزاد منش، متخلق به اخلاق اسلامی و انسانی، ماهر و کار آفرین و مقتصد و میانه رو، سالم و بانشاط، قانون مدار و نظم پذیر و بالآخره آماده برای زندگی شایسته و سالم در همه ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی و دارای روحیه علمی و علم دوست است.

وی ادامه داد: همانطور که ملاحظه می کنید، در این سند تحوّل بنیادی حدود 35 خصلت برای تعلیم و تربیت در وضعیت مطلوب معرفی و ارائه شده است.

راهبردهای کلان

محمدی عراقی درباره راهبردی های کلان سند تحول آموزش و پرورش در ایران توضیح داد: در این فصل 15 بند بعنوان راهبردهای کلان آمده که هر راهبرد دارای اهداف عملیاتی و کاربردی و راهکارهای اجرایی در ذیل راهبردهای کلان است. طراحی،استقرار و نهادینه سازی یکپارچه نظام تعلیم و تربیت عمومی و درسی بر اساس جهان بینی الهی و فلسفه ی تعلیم و تربیت اسلامی، نخستین بند از این راهبرد است.

وی همچنین ابراز کرد: نگاه تحولی و تعالی بخش در همه زیرنظامها (شامل برنامه های آموزشی، تربیت معلم و تامین منابع انسانی ماهر و شایسته، مدیریت و راهبردی، تامین فضای مناسب، تجهیزات و فناوری پیشرفته، همراه با پژوهش و ارزشیابی های لازم، یکی دیگر از موضوعاتی است که در عرصه تحول سازمانی، به عنوان راهبرد کلان در نظر گرفته شده است.

عضو شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان با تاکید بر اهمیت گسترش و تعمیق فرهنگ پژوهش، خلاقیت و نوآوری، قدرت نظریه پردازی و ابتکار علمی دانش آموزان در سند تحول، گفت: در همین راستا، بهره گیری هوشمندانه از فناوری های نوین در ارتقاء و کارآمدی تعلیم و تربیت رسمی و غیر رسمی، در کشور ما بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

رنج جنگ خانمانسوز

محمدی عراقی در بخش دیگری از این نشست، اظهار کرد: مطلب مهمی را که همه ما از آن رنج می بریم, یعنی جنگ خانمان سوزی که متاسفانه در منطقه ما جریان دارد, با شما در میان گذارم و از همه شما برادران عزیز تقاضا کنم, اگر راه حلی برای پایان دادن به این نسل کشی و برقراری صلح به نظرتان می رسد, یا اگر همه ما به صورت فردی یا جمعی می توانیم کاری و اقدامی بکنیم، بیان فرمایید و در صورت صلاحدید در پایان نشست ضمن صدور بیانیه ای یک دعای دسته جمعی برای پایان عادلانه جنگ و برقراری صلح و عدالت در منطقه به ویژه در سرزمین مقدس فلسطین و شهر مبارک قدس شریف داشته باشیم.

وی ادامه داد: حتماً می دانید هم اکنون که ما در این مکان مقدس و گردهمایی مبارک (درباره اهمیت تعلیم و تربیت جوانان و به ویژه نقش خانواده ها) با هم گفت‌وگو می کنیم, در منطقه ما در غرب آسیا بیش از یک سال است که جنگ و خونریزی شدید بلکه یک نسل کشی و کشتار جمعی جریان دارد که البته محصول یک تجاوز اشغالگری هفتاد و چند سال است که به مردم مسلمان و مسیحی فلسطین تحمیل شده است. متاسفانه اغلب قربانیان این جنگ نابرابر افراد غیر نظامی به ویژه کودکان و زنان هستند.

عضو شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان با بیان اینکه از حدود 40 هزار شهداء این جنگ ظالمانه و حدود 200 هزار مجروح و معلول بیش از حدود دو سوم زن و کودک بوده اند، گفت: آیا می‌دانیم که طبق آمار سازمان ملل تا چندی قبل فقط در غزه بیش از 2 هزار نفر از دانش آموزان جان خود را از دست داده و در حدود 2 هزار کودک و نوجوان دانش آموز مجروح شده اند, که غالبا دست ها یا پاهای آن ها به دلیل عدم امکان درمان قطع شده است؟ آیا می دانیم که تقریبا تمام دبستان ها و دبیرستان ها و دانشگاه های غزه بر اثر بمباران ویران شده و ده ها هزار جوان نه کلاس درسی و نه معلم و نه کتاب و نوجوان از تحصیل بازمانده و از نعمت تعلیم و تربیت در کودکی و نوجوانی محروم شده اند؟

محمدی عراقی همچنین ابراز کرد: در این بحران بلکه فاجعه بزرگ انسانی، علاوه بر بمب و موشک و گلوله و تانک و قحطی, گرسنگی, کمبودهای داروئی و فقدان همه نوع خدمات ضروری حتی آب سالم, جان انسان‌ها و هستی یک ملت را در خطر جدی قرار داده است.

عضو شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان در پایان سخنرانی خود، پیشنهاد کرد: ما در ایران آمادگی داریم که میزبان اجلاس آینده باشیم. من فکر می‌کنم اگر در اجلاس‌های گفت‌وگوی ادیان و نشست مشترک راهبران ادیان بزرگ الهی بکوشیم با رهبران آئین یهود و پیروان حضرت موسی کلیم الله و سایر رهبران دینی گفت‌وگو کنیم، شاید برای جلوگیری از ظلم و جنایت‌های صهیونیست‌های نژاد پرست و اشغالگر می‌توانستیم قدمی برداریم و بر حسب وظیفه دینی و اخلاقی و انسانی اقدامی مؤثر انجام دهیم.

دوازدهمین دور گفت‌وگوی دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و نهاد گفت‌وگوی ادیان واتیکان با عنوان «آموزش جوانان در خانواده به منزله چالشی برای اسلام و مسیحیت» طی روزهای 29 و 30 آبان‌ماه جاری به میزبانی «کاردینال میگل آنجل آیوسو گیسو» رئیس نهاد گفت‌وگوی ادیان واتیکان و در شهر رم برگزار خواهد شد. سخنرانان در سه محور «مفهوم تربیت خانواده در اسلام و مسیحیت»، «فرصت‌ها و چالش‌های تربیت در زمان امروز: از منظر اسلام و مسیحیت» و «تربیت جوانان: فضایی برای گفت‌وگو و همکاری بین اسلام و مسیحیت» به بیان نقطه نظرات و ارائه مقاله می‌پردازند.

روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی